اين روزها فيلم سينمايي «محمد رسول ا... (ص)» به کارگرداني مجيد مجيدي به عنوان حاصل تلاشي حدوداً هشت ساله براي توليد اثر بيگ پروداکشني در سطح جهاني، پس از دو سال انتظار، در قالب نسخه اي باکيفيت به شبکه نمايش خانگي آمده است.

به گزارش آریا، اين فيلم تاريخي که به روايت داستان زندگي پيامبر اسلام (ص) مي پردازد، پرهزينه ترين و بزرگ ترين پروژه فيلم سازي تاريخ سينماي ايران محسوب مي شود و ويژگي هاي ممتازي دارد. امروز به مهم ترين دلايلي مي پردازيم که ما را ترغيب مي کند تا اين اثر فاخر را براي تماشا انتخاب کنيم.

وراي يارکشي هاي معمول

«محمد رسول ا... (ص)» يک اثر ملي محسوب مي شود که موضوعش در طبقه بندي هاي معمول ژانري سينماي ايران قرار نمي گيرد. اين اثر به دليل محتواي خود، فراتر از آن است که مورد حب و بغض طيف هاي مختلف واقع شود؛ چرا که به طور کلي هر ايراني درباره موضوع نمايش زندگي پيامبر اسلام (ص)، فارغ از برخي انتقادات معمول هنري و سينمايي، احساس همدلي مي کند. همچنين موضوع فيلم که قرار است يک سه گانه از زندگي پيامبر اسلام (ص) باشد، نويد دو قسمت به مراتب جذاب تر را مي دهد؛ چرا که اين قسمت، زندگي حضرت محمد (ص) را از سال تولد ايشان تا دوازده سالگي روايت مي کند و دو قسمت بعدي قرار است به ترتيب به زندگي ايشان از دوازده سالگي تا بعثت و از بعثت تا زمان وفات، بپردازد.

بنابراين اين اميدواري وجود دارد که بخش هاي بعدي، بر اساس سير تاريخي، حاوي اتفاقات جذاب تري از جمله جنگ هاي صدر اسلام، وقايع مربوط به دعوت به دين اسلام، نمايش وحي در غار حرا و... باشد که مي تواند تا سال ها در کارنامه سينماي ملي ايران بدرخشد. همچنين از ديگر نقاط قوت موضوع فيلم که مي تواند بيننده را به تماشايش ترغيب کند، واقعي بودن قصه است؛ به طوري که فيلم نامه پس از پژوهش هاي طولاني و جدي و بر اساس روايات معتبر و مورد تأييد مسلمانان و نه فقط شيعيان، به رشته تحرير درآمده. بنابراين مخاطب مي تواند علاوه بر لذت بردن از جنبه هاي هنري و سينمايي فيلم، از وجه آگاهي بخشي تاريخي آن نيز بهره مند شود.

زبان رنگارنگ تصاوير

ويژگي ممتاز «محمد رسول ا... (ص)» در مقايسه با ديگر آثار مشابه تاريخي اين است که مخاطب بين المللي را هم لحاظ کرده و تمام تمرکزش بر ديالوگ ها يا تصاوير جنگ ها نيست. مجيد مجيدي به عنوان يکي از باسابقه ترين و شناخته شده ترين کارگردانان ايراني در عرصه بين المللي و اولين فيلم ساز ايراني که فيلم اش به جمع پنج نامزد نهايي اسکار راه يافته، قبلاً در آثاري مانند «رنگ خدا»، «بچه هاي آسمان» و به ويژه «آواز گنجشک ها» نشان داده بود که آثارش بيشتر از آن که به ديالوگ ها و واژگان شخصيت ها مبتني باشد، در ساختن فيلم هايي مبتني بر زبان تصاوير جذاب و رنگارنگ و موسيقي هاي دلنشين تبحر دارد. اين اثر هم با توجه به رسالت هاي بين المللي اش، به وضوح ديالوگ هاي کمتري نسبت به آثار مشابه دارد و زبان کارگردان چيره دست، در واقع تصاوير جذاب هماهنگ با موسيقي هستند، نه صرفا ديالوگ هاي پرشمار.

مجيدي که هشت سال از عمرش را صرف اين پروژه کرده، در حالي که شايد مي توانست در اين سال ها چند فيلم در سطح اول سينماي ايران بسازد، به خوبي به زبان تصاوير با مخاطب اش سخن مي گويد و با استفاده از لوکيشن هاي متنوع، از حرکات فني دوربين در تصاوير غار حرا گرفته تا لوکيشن هاي خوش آب ورنگ و جذاب يثرب، پيامش را در قالب تصاوير و موسيقي متناسب عرضه مي کند.

همچنين با توجه به محدوديت قابل درک کارگردان در نمايش چهره پيامبر اسلام (ص)، مجيدي به خوبي از پس دکوپاژ و مديريت حرکت دوربين برآمده است و به تناسب، در مقاطع مختلف فيلم از دوربين استفاده مي کند تا روايت قصه براي مخاطب تکراري و ملال آور نشود. به نحوي که گاهي پيامبر (ص) را از پشت به تصوير مي کشد، گاهي آن حضرت را در شمايلي نوراني و با استفاده از تکنيک هاي نورپردازي به مخاطب عرضه مي کند و گاهي هم دوربين در جايگاه چشم آن حضرت قرار مي گيرد که مجموع اين موارد نشان دهنده تسلط کارگردان بر فرم فيلم است.

جذابيت هاي دراماتيک

با توجه به برهه تاريخي خاصي که فيلم درصدد روايت آن است، يعني کودکي پيامبر اسلام (ص)، ممکن است بيننده گمان کند که فيلم خالي از جذابيت هايي دراماتيک و روايت هاي جذاب و پرکشش است. اما بايد بدانيد که اين اثر اولاً روايتگر جنگ موسوم به اصحاب فيل در سال تولد پيامبر اسلام (ص) با بالاترين کيفيت فني و جلوه هاي ويژه در سطح جهاني است. همچنين در بقيه فيلم هم موقعيت هاي دراماتيک و تعليق هاي جذابي وجود دارد که از مهم ترين آن ها مي توان به سکانس مربوط به زنده به گور کردن دختر توسط عرب جاهل، صحنه هاي مرگ عبدالمطلب و آمنه، روايت ماجراي شعب ابي طالب و نابودي عهدنامه، ضمانت کردن برده در بازار توسط پيامبر (ص)، ورود ايشان به کليسا، سکانس مربوط به قربانيان دريا و... اشاره کرد.

همچنين اگر به ديالوگ هاي تاريخي جذاب علاقه مند هستيد و قبلاً تحت تاثير ديالوگ هاي آثاري مانند «امام علي (ع)»، «ولايت عشق» و «مختارنامه» قرار گرفته ايد، بايد بدانيد که «محمد رسول ا... (ص)» نيز حاوي ديالوگ هاي جذابي است که به زباني شيوا نگاشته شده اند. کامبوزيا پرتوي فيلم نامه نويس اثر، رکورددار جايزه بهترين فيلم نامه جشنواره فجر است که پيشتر براي «کافه ترانزيت»، «من، ترانه 15 سال دارم» و «فراري» سيمرغ بلورين جشنواره را به خانه برده است.

توليد در بالاترين سطح فني

در تمام اين مدت به کرات از کيفيت فني بالاي فيلم «محمد رسول ا... (ص)» سخن گفته شده است. فيلم برداري اين اثر را «ويتوريو استورارو» بر عهده دارد که با سه جايزه اسکار در کارنامه اش براي فيلم هاي «اينک آخرالزمان»، «آخرين امپراتور» و «سرخ ها» يکي از مهم ترين نقاط قوت فني اين اثر محسوب مي شود. موسيقي زيباي اين کار را هم «ا...راخا رحمان» آهنگ ساز نامدار هندي ساخته است که او هم سابقه کسب جايزه اسکار را دارد. طراحي صحنه هم کار «ميلژن کرکا» ست که پيش از اين جايزه امي را گرفته. طراحي صحنه در سطحي فراتر از سينماي ايران صورت گرفته، به طوري که بخش مهمي از بودجه فيلم صرف ساخت شهرک سينمايي پيامبر اعظم (ص) شده که در آن ماکت بناهاي مقدس مکه و مدينه در مقياس هاي واقعي ساخته شده است.

اگر اين اسامي و افتخاراتشان برايتان کافي نيست تا به تماشاي اين اثر بنشينيد، بد نيست بدانيد که جلوه هاي ويژه بصري يکي از مهم ترين نقاط قوت «محمد رسول ا... (ص)» است و تصاوير مربوط به جنگ اصحاب فيل که در آفريقاي جنوبي فيلم برداري شده، نقطه اوج اين ويژگي منحصربه فرد محسوب مي شود.

تصاوير مربوط به مزرعه پنبه نيز از جمله صحنه هاي چشم نواز اين اثر به شمار مي رود. نکته ديگر درباره حساسيت و وسواس کم نظير کارگردان در امور فني و هنري فيلم اين است که مجيدي براي انتخاب لوگوي اين اثر که مزين به نام پيامبر گرامي اسلام (ص) است، از ميان 2600 اثري که در مسابقه سراسري طراحي نام نوشت پيامبر اعظم (ص) شرکت کرده بودند، هيچ کدام را نپسنديد تا در نهايت جليل رسولي اين لوگوي زيبا و متناسب را طراحي کند.

بازيگراني از جهان ديگر

در نگاه ابتدايي شايد فکر کنيد که وزن فهرست بازيگران اين فيلم تناسب چنداني با عظمت پروژه ندارد؛ اما بايد بدانيد که اولويت اصلي عوامل «محمد رسول ا... (ص)» از بين بردن هرگونه دلالت و يادآوري قبلي از کاراکترهايي بوده است که بازيگران اين اثر پيشتر بازي کرده اند؛ موضوعي که قبلا هم نمونه اش در آثار مشابه وجود داشته و باعث شده بود که مثلا فرج ا... سلحشور از يک بازيگر براي نخستين حضورش در مقابل دوربين، در نقش حضرت يوسف (ع) استفاده کند. مجيدي اما اين ريسک را نکرده و از تجربه و تسلط هنري بازيگرانش چشم نپوشيده است.

او به همين منظور از عليرضا شجاع نوري در نقش عبدالمطلب استفاده کرده که تقريباً از زمان فيلم ماندگار «روز واقعه» و ايفاي تحسين برانگيز آن نقش، نقش اول فيلم مهمي را بر عهده نگرفته بود. صداي مهدي پاکدل هم به همين دليل توسط دوبلور صداگذاري شده است که بيننده به ياد بازي هاي قبلي او نيفتد. بقيه بازيگران هم چنان در نقش هايشان حل شده اند که کمتر بيننده اي با ديدن تصاوير آن ها در «محمد رسول ا... (ص)» به ياد آثار قبلي آن ها مي افتد؛ گويي اين بازيگران، ضمن حفظ قدرت هاي فني شان در بازيگري، براي اولين بار است که مقابل ديدگان مخاطب به ايفاي نقش مي پردازند.

موفقيت ژانر جديدي در سينما

مخاطبان ايراني سينما در طي سال هاي اخير ثابت کرده اند که علاقه خاصي به سريال هاي ژانر تاريخي-مذهبي دارند و موفقيت آثاري چون «مختارنامه»، «ولايت عشق»، «تنهاترين سردار»، «يوسف پيامبر» و... نشانگر همين موضوع است. با اين حال آثار تاريخي هيچ وقت نتوانسته بودند در عرصه سينما مخاطب را به خود جذب کنند. تا پيش از اکران فيلم پيامبر اسلام (ص)، تجربه سينماي ايران نشان داده بود که فيلم هاي تاريخي، از اثر پرخرجي همچون «ملک سليمان» گرفته تا آثاري مانند «راه آبي ابريشم» با ستاره اي مانند رادان و همين اواخر «يتيم خانه ايران» نمي توانند چندان با استقبال مردم در گيشه مواجه شوند.

عده اي هم دليل استقبال نکردن مردم از ژانر تاريخي در سينما را اطمينان مخاطب به اين موضوع که فيلم هاي اين سبک دير يا زود در تلويزيون پخش خواهند شد، مي دانستند. با اين حال «محمد رسول ا... (ص)» معادلات را بر هم زد و علاوه بر وجوه اهميت ملي و بين المللي اش، در گيشه هم به فروش خوبي دست يافت. اگر اين فيلم را در سينما نديده ايد، تماشايش با کيفيت بالا در نمايشگرهاي خانگي مي تواند پيشنهادي جذاب براي خانواده هاي ايراني باشد./ محمد عنبرسوز